DÜNYADA F-4 PHANTOM UÇAKLARI

F-4 Phantom II Savaş Uçağının Doğuşu:

F-3H Savaş Uçağı ve Super Demon Projesi:

F-4 Phantom savaş uçağının doğuşu 1952 yılında McDonnell şirketine David S. Lewis’in şirketin CEO’su olan Jim McDonnell tarafından Aerodinamik ve Tasarım şefi olarak atanmasıyla başlar. David S. Lewis yeni bir uçak ihalesi olmamasına rağmen Donanmanın yeni ve farklı bir uçağa ihtiyacı olduğunu söylüyordu. 1953 yılında McDonnell şirketi F-3H Demon savaş uçağının kabiliyetini ve performansını arttırmak için çalışmalara başladı. McDonnell şirketi birkaç farklı prototip çıkardı. Bu prototipler tek motorlu Wright J67, çift motorlu Wright J65 ve çift motorlu General Electric J79 di. General Electric J79 motorlu prototip versiyon 1.79 Mach a çıkabileceğini vadediyordu. 10 Eylül 1953 te McDonnell Birleşik Devletler Donanmasına “Super Demon” uçağını teklif eder. Alışılmışın dışında bu uçak çok fazla modülerdi. Çünkü farklı görevler için tek veya çift koltuklu burun konileri veya farklı görevler için radarlar, fotoğraf kameraları ve silahları farklı olan burun konilerine sahipti.

Rakipleri Grumman XF9F-9 ve Vought XF8U-1 Cruseider de istenen supersonic avcı uçağı özelliklerini karşılıyordu. Bunun üzerine McDonnel şirketi 1954’te daha gelişmiş YAH-1 projesine başlarlar. Planlanan dizayn kriterleri; Tek koltuklu, her hava şartında görev yapabilecek bir av/bombardıman uçağını tanımlıyordu. İki adet YAH-1 uçağına iyi niyet mektubu alan şirket projeye başladı fakat P 29 Mayıs 1955’te şirkete gelen 4 Donanma Subayı yeni isterleri iletti. Donanma yer saldırıları için A-4 Skyhawk ve it dalaşı için F-8 Crusader’e sahip olduğundan artık Donanma iki koltuklu filonun savunması için 300 mil mesafede 2 saat CAP (Combat Air Patrol) yapabilecek, düşman uçaklarını tespit edip onları ateş altına alabilecek bir uçak istiyordu.

XF4H-1 PROTOTİP’İ VE F-4 Phantom II ’NİN DOĞUŞU:

YAH-1 projesinden elde edilen kazanımlarla iki kişilik mürettebata sahip olan XF4H-1 uçağı üretilir. Bu uçağın gövde içindeki makineli top iptal edilir ve dört adet Aim 7 Sparrow’un öncü modellerinden olan AAM-N-6 Sparrow III olan yarı aktif radar güdümlü füzelerle donatılır. Uçağın makineli topunun iptal edilmesinin ne büyük bir hata olduğu ileride anlaşılacaktır. McDonnell şirketinin başka bir uçağı olan F-101 Voodoo uçaklarında olduğu gibi iki motorda gövdenin alt tarafına konularak yakıt kapasitesinin arttırılması amaçlanmıştır. Motor olarak General Electric J-79 motoru seçilir. İnce kesitli ön kanat 45 derecelik bir leading flap’a sahipti ve ayrıca düşük hızlarda tutunmayı ve kontrolü arttırmak için blown flap’larına sahiptir.

Uçağın yapılan rüzgar tüneli testleri kanatlara 5 derecelik dihedral eklenmesini gerektirdiğini gösterdi. McDonnell mühendisleri uçağın titanyUm merkezli bölümünü yeniden tasarlamaktan kaçınmak için sadece kanadın dışa yakın kısımlarına 12 derecelik dihedral eklediler bu da tüm kanat açıklığını 5 derecelik dihedral yapmış etkisi oluşturdu. Bu eklemelere ilaveten kanatların yüksek saldırı açılarında daha iyi kontrol için günümüzde Mig-23, F-15 gibi uçaklarda bulunan dogtooth adı verilen parçalar eklendi. Yatay stabilizeye ise hem yüksek saldırı açılarında kontrolü iyileştirmek için hem de yatay stabilizeyi motordan uzak tutmak için 23 derece anhedral eklendi. Ek olarak uçağın hava alıkları süpersonik hızlarda motorlara hava akışını düzenlemek için değişken geometrili rampalarla donatıldı. Uçak her hava şartında çalışan AN/APQ-50 radarı ile donatıldı. Uçak gemisi operasyonları içinse güçlendirilmiş iniş takımları eklendi.

Donanma 25 Temmuz 1955’te iki adet XF4H-1 test uçağı ve beş adet YF4H-1 seri üretim öncesi uçak sipariş eder. İlk test uçağı 27 Mayıs 1958’de test pilotu Robert C. Little kontrolünde ilk uçuşunu yapar. İlk uçuşta hidrolik bir sorun, iniş takımının geri çekilmesini engelledi, ancak sonraki uçuşlar daha sorunsuz geçti. İlk testlerden sonra hava girişleri tekrardan tasarlandı. Uçağın ismi olarak MDD’nin ürettiği ilk jet uçağı ve uçak gemisine inen ilk jet motorlu uçak olan FH-1 Phantom’u onurlandırmak için 3 Temmuz 1959’da fabrikanın kuruluşunun 20’nci yılı etkinliklerinde resmi olarak Phantom II ismi verilir.

F-4 Phantom II Savaş Uçağı’nın Üretimi:

F-4 A Phantom II:

Üretimin başlarında uçağın radarı olan AN/APG-50 yerine Westinghouse üretimi AN/APQ-72 radarı yerleştirildi, kanopi görünüşü iyileştirildi ve arka kokpit daha ferah hale getirildi.

Birleşik Devletler Donanması F4H-1’İ (1962 yılından itibaren F-4A olarak adlandırıldı) kullanmaya başladı. Toplam 45 adet F-4A üretildi. Bu uçakların hiç biri savaş görmedi çoğu test ve eğitim uçağı olarak adlandırıldı.

F-4 B Phantom II:

Donanma’nın gerçek manada kullandığı ilk Phantom modeli F-4B olmuştur. 1961’de hem Donanma hem de Deniz Piyadeleri F-4B’leri envantere almaya başlamıştır. Uçak J79-GE-8 turbojet motorları, AN/APQ-72 radarı, AAA-4 infra-red arama / takip podu ve AN/AJB-3 bombalama sistemi ile donatılmıştır. 649 tane F-4B üretilmiştir.

F-4 C Phantom II:

Dönemin Amerika Savunma Bakanı Robert McNamara ordunun tüm havacılık kollarında (Hava, Deniz ve Deniz Piyade) aynı uçağın kullanılmasını istemektedir. Donanma önleme görevleri için Phantom’u isterken, Hava Kuvvetleri av/bombardıman görevi için istemektedir. Donanma için üretilen Phantom Hava Kuvvetleri’nin Convair F-106’sından daha başarılı bulunur ve Hava Kuvvetleri tarafından da seçilir. Başta F-110A (sonradan F-4C) olarak adlandırılır. Hava kuvvetleri için üretilen F-4C 27 Mayıs 1963’te Mach 2 hızını geçerek ilk uçuşunu yapar.

F-4 D Phantom II:

1967’de F-4D modeli hizmete alınır. F-4C modeli Donanma F-4B’leri ile neredeyse aynı uçaklardı. F-4D’ler ise Hava Kuvvetleri’nin ihtiyaçları için yapılmış ilk modeldi. Vietnam’daki tecrübeler ışığında D modellerinde güncellemeler yapıldı. Uçak SUU-16/A ve SUU-23/A 20mm top podu taşıyabiliyordu. Yeni optik nişangah, otomatik silah atış bilgisayarı eklenerek atış hassasiyeti arttırılmıştır. Ayrıca ilk defa “Akıllı Bomba” kullanmaya başlandı. Pave Knife hedefleme podu ile lazer güdümlü bomba atma kabiliyeti kazandırıldı.

F-4 J Phantom II:

F-4J versiyonunda Donanmanın elindeki F-4B lerden temel alan tasarım ile hem havadan havaya hem de yer saldırı kabiliyeti geliştirildi. F-4J nin üretimi 1966 da başladı ve 1972 ye kadar 522 adet üretildi. F-4J’nin bir ilginç olan özelliğide Look Down and Shoot Down özelliğiydi. Bu özellik F-4J’ye kendisinden alçakta uçan uçaklara füze atışı yapmasını sağlıyordu.

F-4 N ve F-4 S Phantom II:

Duman çıkarmayan motorlu F-4N(Güncellenmiş F-4B’ler) ve F-4J ler 1972’de Birleşik Devletler Donanması tarafından Project Bee Line adlı bir yenileme programına tabi tutuldu.

265 adet F-4J’nin dumansız J-79 motorları, AWG-10B radarları, ve Honeywell’in AN/AVG-8 Görsel Hedef Toplama Seti(Dünyanın ilk operasyonel kask sistemidir) ve güçlendirilmiş gövdeleriyle modernize edilmesi F-4S modelini ortaya çıkardı.

F-4 E Phantom II:

50’lerin sonu 60’ların başında uçakların top ile birbirini düşürdüğü dönemin kapandığı düşünülmeye başlandı. Bunun sebebi yeni çıkan radarların ve havadan havaya füzelerin topun yerini alacağına, düşmana yaklaşmadan 10-15 mil mesafeden füze ile rakibin vurulacağına olan inançtı. Phantom II bu teori üzerine inşa edilmişti. Vietnam savaşında bu teori maalesef çuvalladı. Kullanılan radar ve füzelerin performansı istenilen seviyede değildi. Yakın mesafede angajman için hala topa ihtiyaç vardı. F-4D’lerde kullanılan top podları ile bu eksiklik giderilmeye çalışılmış ama istenilen isabet oranı sağlanamamaktaydı. RF-4C ile uzatılan burundan yola çıkılarak, F-4E’lein burun altına M61A1 20mm gatling topu yerleştirildi. Top ve cephanenin ağırlığı uçağın ağırlık merkezini öne kaydırmıştı. Bunu düzeltmek için gövdenin arkasına yedinci yakıt deposu eklenir. Radar tamamen yeni AN/APQ-120 ile değiştirilir. Artan ağırlığın performansı etkilememesi için daha güçlü J79-GE-17 motorları takılır. F-4E’lerin Block 48 modelleri ile birlikte uçağın manevra kabiliyetini arttırmak için hücum kenarı manevra slatları eklenir.

F-4 Phantom Savaş Uçağı dünya çapında 5195 adet üretilmiştir. Son üretilen F-4 20 Mayıs 1981’de Mitsibushi Heavy Industries tarafından Japonya için üretilen bir F-4EJ dir.

DÜNYADA F/RF-4 KULLANICISI OLAN SİLAHLI KUVVETLER:

Amerika Birleşik Devletleri:

Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri:

Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nin F-4 1962 yılında F-4 adını almadan önce F-110 Spectre adıyla hizmet vermiştir. Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri tasarımı hızla benimseyip en büyük F-4 Phantom kullanıcısı olmuştur.

Vietnam’daki ilk Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri F-4’ler Aralık 1964’te gelen 43.cü Taktik Savaşcı Filosundan olan F-4C’lerdi.

10 Temmuz 1965’te 45’inci Taktik Avcı Filosunun F-4C’leri Tayland’da Vietnamlı Mig-17 lere karşı ilk kez AIM-9 Sidewinder füzeleri ile ilk zaferlerini elde ettiler.

26 Nisan 1966’da, 480. Taktik Avcı Filosu’ndan bir F-4C Kuzey Vietnam üzerinde Vietnam Mig-21 ini düşürerek Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nin Vietnam üzerindeki ilk zaferini elde ettiler.

F-4C temel olarak Donanma / Deniz Piyadeleri’nin F-4B uçuş performansıyla özdeş olmasına ve AIM-9 Sidewinder füzelerini taşımasına rağmen, Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’ne özel F-4D’ler ilk olarak Haziran 1967’de AIM-4 Falcon füzesi ile donatılmış olarak geldi. Ancak AIM-4 Falcon füzesi düz uçan ağır bombardıman uçaklarını vurmak için tasarlanmıştı. Hem güvenilirliğinin azlığı,hem arayıcı başlığın soğutucusunun yetersizliği F-4D’lere çevik Mig uçaklarına karşı başarı getirmedi. F-4D’ler 1968 başlarında “Rivet Haste” programı altında Sidewinder füzesi kullanmaya döndü. Diğer Vietnam Savaşı F-4’leri gibi, F-4D’ler de Sovyet yapımı S-75 Dvina Hava Savunma Sistemlerini tespit etmek için acilen radar uyarı alıcılarıyla donatıldı.

Keşif Modeli olan RF-4C’ler 30 Ekim 1965’te Vietnamda keşif görevlerinde uçmaya başladı. RF-4C’ler dört filo olarak organize edildi. RF-4C’ler 83 kayıptan 72 si ni Kuzey Vietnam üzerinde verdi.(7’si Hava Savunma Sistemleri 65’i ise Uçaksavar tarafından).

2 Haziran 1972’de süpersonik hızda uçan bir Phantom, Vietnam üzerinde bir MiG-19’u düşürdü. Mach 1.2 hızda Binbaşı Phil Handley tarafından uçurulan F-4, süpersonik hızlarda uçarken ilk ve tek kaydedilen uçak düşürmeyi gerçekleştirdi.

Vietnam savaşının sonunda, ABD Hava Kuvvetleri toplam 528 F-4 ve RF-4C Fantomu kaybetti.

15 Ağustos 1990’da, Çöl Fırtınası Operasyonu için 24 F-4G Vahşi Gelincik  ve altı RF-4C Bahreyn’den Shaikh Isa Hava Üssüne konuşlandırıldı. F-4G, USAF envanterinde Düşman Hava Savunmasını Bastırma (SEAD) görevleri için donatılmış tek uçaktı ve koalisyon uçaklarını Irak’ın geniş hava savunma sisteminden korumak için gerekliydi. RF-4C, ultra uzun menzilli KS-127 LOROP kamera ile donatılmış tek uçaktı ve çeşitli keşif görevleri için kullanıldı. Neredeyse günlük görevlerde uçmaya rağmen RF-4C’ler den sadece bir tane savaş başlamadan kazada kaybedildi.

Son USAF Fantomları, 561. Avcı Filosundan F-4G’ler, 26 Mart 1996’da emekliye ayrıldı.

Deniz Kuvvetleri gibi, Hava Kuvvetleri de F-4’leri QF-4 hedef uçağı olarak kullandı. 19 Kasım 2013 tarihinde, BAE Systems Hava Kuvvetleri’ne son QF-4 hava hedefini teslim etti. QF-4’ler 21 Aralık 2016’da ABD askerlik hizmetinden resmen emekliye ayrıldı.

Gösteri takımı olan Thunderbirds’ler 1969-1974 yılları arasında F-4E’yi kullandı.

Birleşik Devletler Deniz Kuvvetleri:

30 Aralık 1960’ta VF-121 filosu F4H-1F’leri (F-4A) ile ilk Phantom filosu oldu. VF-74 filosu 8 Temmuz 1961’de F4H-1’lerini (F-4Bs) aldığında ilk konuşlandırılabilir Phantom filosu oldu. Filo F-4B lerin uçak gemisi eğitimlerini sağladı.

Vietnam olaylarının başlangıcında Tonkin Körfezi olayı sırasında 31 donanma filosundan 13 ü F-4B’ler ile donatıldı. 5 Ağustos 1964’te Vietnam’da bombardıman uçaklarına eskort görevi yaparak ilk kez görev aldılar. F-4B’ler ilk hava zaferini 9 Nisan 1965’te Teğmen Ronald Fegan tarafından uçurulurken Çin Mig-17’lerine karşı aldılar. 17 Haziran 1965’te Komutan Louis Page ve Teğmen John C. Smith tarafından yönetilen VF-21 filosundan bir F-4B, savaşın ilk Kuzey Vietnam MiG’sini düşürdü.

Savaş sırasında, Birleşik Devletler Donanması F-4 Phantom filoları F-4B’ler, F-4J’ler ve F-4N’lerle 84 muharebe turuna katıldı. Deniz Kuvvetleri, savaşta kaybedilen 73 F-4 kaybetti (yedi düşman düşman uçağı, 13 HSS ve 53 ila Uçaksavar).

Birleşik Devletler Donanması 1984 yılında F-4N leri , 1987 de ise F-4S leri emekli etti. Birleşik Devletler Donanması 2004 yılında ise QF-4 leri emekli etti.

Blue Angels gösteri takımı ise 1969-1974 yılları arasında F-4J uçaklarını kullandı.

Birleşik Devletler Deniz Piyadeleri:

Deniz Piyadeleri, ilk F-4B’lerini Haziran 1962’de aldı. Deniz Piyadelerinin F-4leri  10 Mayıs 1965’te Güney Vietnam’a Birleşik Devletler Deniz Piyadeleri’ne hava savunması sağlamak için atandı. Kısa süre sonra yakın hava desteği (CAS) görevleri içinde görevlendirildiler.

Deniz Piyadelerinin RF-4B’leri 3 Kasım 1966’da ilk keşif görevini uçurdu ve 1970’e kadar orada kaldı. RF-4B’lerden sadece bir tanesi uçaksavar ateşinden zarar gördü diğerleri görevlerini başarıyla icra ettiler.

F-4, 1960’lar, 1970’ler ve 1980’ler boyunca ve 1990’ların başına kadar hem aktif hem de yedek Deniz Piyadeleri birimlerinde avcı/saldırı filolarını donatmaya devam etti. 1980’lerin başında, bu filolar F/A-18 Hornet’e geçmeye başladılar.

18 Ocak 1992’de Deniz Piyadeleri Rezerv filolarından da son F-4S emekli edildi.

Almanya Hava Kuvvetleri:

Alman Hava Kuvvetleri (Luftwaffe) başlangıçta 1969’da yılında RF-4E etti. Ocak 1971’e kadar toplam 88 RF-4E aldı aldı. 1982’de, başlangıçta silahsız RF-4E’lere  kara saldırı yeteneği kazandırıldı; bu uçaklar 1994 yılında emekliye ayrıldı.

Luftwaffe 24 Haziran 1971 tarihinde ise 175 adet F-4F(F-4E’lerin basitleştirilmiş versiyonu) “Peace Rhine” programı kapsamında sipariş etti. Uçaklar 1973 yılında gelmeye başladı. F-4F her ne kadar F-4E varyantı olsa da farklılıkları vardı. F-4E’de olan 7 numaralı yakıt tankının yerine hidrolik sistemler için APU koyulmuştu. Yatay stabilizesi F-4E den farklıydı, uçağın radarı APQ-120 [V5] versiyonuydu ve F-4F’nin en büyük eksikliği AIM-7 Sparrow füzelerini atamıyordu.

90’lı yıllarda 110 civarı F-4F’i ICE (Improved Combat Effiency) modernizasyonuna soktu. Uçaklara AN/APG-65Y radarı, AIM-120 AMRAAM füzesi atma kabiliyeti, Honeywell lazer INS seyrüsefer sistemi, GEC Marconi görev bilgisayarı ve MFD (Multi-Function Display) ekranları eklendi. Almanya bu modernizasyonunun bir benzerini Yunan Hava Kuvvetleri’nin F-4’lerine de uygulamıştır.

Alman Hava Kuvvetleri son F-4F’lerini 29 Haziran 2013’te emekliye ayırdı.Alman F-4F’leri 31 Ağustos 1973’te hizmete girdikten emekliye ayrılıncaya kadarki sürede 279.000 saat uçtu.

Avusturalya Hava Kuvvetleri:

1960’lı yıllarda McDonnell firması Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAAF)’ne değişik bir teklifte bulundu. O zamanlarda Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan Dassault Mirage III uçaklarında bulunan Fransız SENCMA Atar 9 motorunu F-4C’ye takmayı teklif etti fakat Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri bu teklife sıcak bakmadı ve F-111C alımına karar verildi. F-111C’nin geliştirilmesindeki aksaklardan ötürü Amerikan Hava Kuvvetlerinden 24 Adet F-4 Phantom Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne kiralandı. F-111C’lerin gelmesiyle uçaklar geri yollandı.

Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri:

Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri, 1968 yılında “Peace Spectator ” programı kapsamında Birleşik Devletler Hava Kuvvetlerine ait ikinci el 18 F-4D Phantom II satın aldı. Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri 1988 yılına kadar toplamda Birleşik Devletler Hava Kuvvetlerine ait 92 adet F-4D’yi teslim aldı. Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri ” Peace Pheasant II ” programı ile de 37 adet yeni F-4E almıştır.

Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri 1990’da 23 RF-4C Phantom II ‘yi Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nden teslim almıştır.

İngiltere:

Kraliyet Donanması:

Kraliyet Donanması Temmuz 1964’te öncelikle HMS Ark Royal uçak gemisinde kullanmak üzere iki adet F-4K (FG.1) prototipi sipariş verir. F-4J modelini baz alan F-4K’lara J-79 motoru değil İngiliz Rolls Royce şirketinin Spey motorları takıldı. F-4K’ların bir diğer farkı Amerikan aviyonik sistemleri ile değil İngiliz yapımı aviyoniklere sahip olmasıdır.

F-4K’ların J-79 yerine Spey motorların takılmasının sebebi Kraliyet Donanması’nın uçak gemilerinin Birleşik Devletler Donanmasındaki uçak gemilerinden daha kısa piste sahip olmasıdır. Spey Motoru J-79’a göre hem daha performanslı hem de yakıt tüketimi düşük daha iyi bir motordur. Yeni motorların F-4’lere yerleştirilmesi için gövde ve hava alıkları büyütüldü.

Falkland Savaşının ardından dağıtılan bir avcı önleme filosunu tekrar kurmak için 15 adet F-4J alındı.

Kraliyet Hava Kuvvetleri:

Kraliyet Hava Kuvvetleri ise İngiliz yapımı Electric Lightning savaş uçaklarının yerine ABD’den F-4C alma talebinde bulundu fakat dönemin İngiliz yönetimi buna karşı çıktı ve F-4K’da olduğu gibi motoru ve aviyonikleri İngiliz yapımı olan F-4M (FGR.2) siparişi verdi. Toplamda 170 (52 adet K ve 118 adet M) F-4 alındı.

1980’lerin sonundan itibaren F-4’lerin yerini Donanmada Sea Harrier’e Hava Kuvvetlerinde ise Tornado uçaklarını kademeli olarak almaya başlar. Ekim 1992’de İngiltere Phantom’ları servisten çıkarır.

İran İmparatorluk Hava Kuvvetleri ve İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri:

İran İmparatorluk Hava Kuvvetleri 32 F-4D, 177 F-4E ve 16 RF-4E’yi 1968 – 1979 yılları arasında teslim almıştır. İran Şahının devrilmesi ve İslam devriminden sonra 28 Şubat 1979’da Amerika Birleşik Devletleri ambargo başlattı. Bu ambargo neticesinde 31 adet F-4E ve 11 RF-4E teslim alınamadı. İran İmparatorluk Hava Kuvvetleri ‘ne ait bir RF-4 soğuk savaş sırasında ELINT görevi yapan Sovyet Mig-21 ile çarpışarak düştü.

İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri’ne ait F-4’ler İran-Irak Savaşında önemli görevlerde yer almıştır. İran F-4’leri ağırlıklı olarak Irak’ın batısındaki hava üslerine saldırıda ve stratejik tesislerin vurulmasında kullanıldı.

5 Haziran 1984’te F-15’lerle uçan Suudi Arabistan Kraliyet Hava Kuvvetlerine bağlı pilotlar iki adet İran F-4’ü düşürdü.

İran F-4’lerinin İran dışındaki son operasyonu 2014 yıllarının sonuna doğru Diyala’daki İşid hedeflerine olan hava saldırısıdır.

Ambargoya rağmen sayıca az olsa da İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri hala F/RF-4’leri aktif olarak kullanmaya devam ediyor.

İsrail Hava Kuvvetleri:

1969 ile 1976 yılları arasında aldığı 240 F-4E ve RF-4E ile İsrail, Phantom’un en büyük ihracat müşterisi oldu. İlk kez 1965 yılında Phantom almak için niyet bildiren İsrail’in talebi Amerika tarafından kabul edilmedi. 1967’deki Altı gün savaşı sonrası İsrail’in yaşadığı kayıplar, Fransa’nın uyguladığı ambargo ve Arap ülkelerinin Sovyetlerden aldığı silahlar neticesinde Amerikan hükümeti fikrini değiştirdi.

Peace Echo I programı ile 44 F-4E ve 6 RF-4E siparişi veren İsrail uçaklarını Eylül 1969’da teslim almaya başladı. İsrail F-4’leri özel varyantlardı. F-4E’ler Kurnass (Balyoz) ile isimlendirilirken RF-4’ler Orev (Kuzgun) olarak isimlendirildiler. Devam eden “Peace Echo II,III,IV,V” programları ve “Nickel Grass”progamları sonucu 240 F-4 ve RF-4 envantere girdi.

1969- 1971 arasında Mısır ve İsrail arasında cereyan eden yıpratma savaşında (War of Attrition ), İsrail Hava Kuvvetleri ( IDF/AF ) Phantomlarını ilk kez 22 Ekim 1969’da Süveyş Kanalının batısında bulunan Mısır hava savunma birliğine düzenledikleri saldırıda kullandı. İsrail F-4E’leri ilk  hava zaferini 11 Kasım 1969’da düşürdüğü Mısır Mig-21’i ile kazandı. 1969-1982 yılları arasında katıldıkları muharebelerde 116 uçak düşürmüş, buna karşılık 55 Phantom bu muharebelerde kaybedilmiştir.

İsrail’in aldığı F-15, F-16 ve Arap hava kuvvetlerinin aldığı modern uçakların yanında zayıf kalan F-4E’ler 1987’de Kurnass 2000 adlı modernizasyon projesi ile yenilendiler. Bu proje ile uçaklar yeni radar, HUD ( Head-Up Display ), görev bilgisayarı, MFD ( MultiFunction Display ),  HOTAS ( hands-on-throttle-and-stick ), telsiz ve diğer aviyonikler ile donatıldı ve yapısal güçlendirme uygulandı.

2004 yılında İsrail Hava Kuvvetleri tarafından emekli edilen F-4E’ler 1969-1982 yılları arasında katıldıkları muharebelerde 116 uçak düşürmüş, buna karşılık 55 Phantom bu muharebelerde kaybedilmiştir.

1980 yılında İsrail elindeki Phantom’lar için üçüncü parti modernizasyon projesi başlattı. IAI bu proje için Pratt & Whitney PW1120 motorlarını tedarik etti fakat proje hiçbir zaman üretime geçemedi. 1983 yılında Boeing ve Pratt & Whitney firmaları Super Phantom isminde bir uçak üzerine çalıştıklarını duyurdu. Fakat 84 yılında Hava Kuvvetleri bu projeyi fonlamayı durdurduğunu açıkladı.

Proje rafa kalktıktan sonra 1986 yılında IAI, Boeing’den yardım alarak bir F-4’e PW1120 motoru uygulama kararı aldı. PW1120 motorlu F-4 Super Phantom 27 Nisan 1987’de ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Motor uçakta olağanüstü bir performans artışına sebep oldu. Uçağın ağırlık/itme gücü oranı 0.86’dan 1.04’e çıktı. Uçak 1.0 itme gücü/ağırlık karşısında bile 90 derecelik açıda düz şekilde uçmaya ve üstüne üstlük hız kazanmaya devam ediyordu. Uçak selefine göre %40 daha hızlı tırmanma kabiliyetine de sahipti. Bu bir F-15E’den %27 daha hızlı demekti. Aynı zamanda bir F-15’ten %20 kısa bir pistten kalkış yapabiliyordu. Super Phantom’un en vurucu özelliği ise supercruise yapabilmesiydi. Yani uçak afterburner kullanmadan ses hızını aşabiliyordu. Günümüzde ise bunu yapabilen tek uçak F-22 dir.

Fakat Amerikan Hükümeti tarafından F/A-18 satışlarına rakip olacağından PW 1120 motorunun satışına izin verilmedi ve proje motor sıkıntısından iptal edildi.

İspanya Hava Kuvvetleri:

İspanya Hava Kuvvetleri “Peace Alfa” programı ile Ekim 1971 ile Eylül 1972 tarihleri arasında Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nden 36 adet ikinci el F-4C Phantom II almıştır. 1978’de PeaceAlfa II programı ile 4 F-4C ve 4 RF-4C alınır. 1989’da 8 RF-4C alınır. 1995’te 6 adet daha RF-4C alınır ve ilk alınan RF-4C’ler ile değiştirilir ve yeni RF-4C’ler kapsamlı aviyonik modernizasyonuna tabi tutulmuştur. 2002’de F-4’ler İspanya Hava Kuvvetlerinden emekli edilir.

Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri:

1968 yılından itibaren Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri havadan yakıt ikmali, AGM-12 füze sistemi, nükleer silah kontrol sistemi ve ve AN/AJB-7 bombalama sistemi olmayan 140 adet F-4EJ Phantom II ’yi satın aldı. . İlk iki F-4EJ MDD firmasında üretilmiştir, geri kalan 138 F-4EJ lisans altında Mitsubishi Heavy Industries Ltd. Tarafından Japonya’da üretilmiştir. Bunlar Amerika dışında üretilen tek Phantom’lardır. Ayrıyeten 14 adet RF-4E’de başka ülkelere ithal edildi. 20 Mayıs 1981’de teslim aldıkları 17-8440 kuyruk numaralı uçak dünyada üretilen 5195’inci ve son Phantom’dur.

80’lerin sonunda hizmette 125 uçaktan 110’unun modernize edilmesi planlanmış ama bütçe kısıtlamaları nedeniyle bu rakam daha sonra 96’ya düşürülmüştür. Bu programın adı Kai’dir. Modernizasyon ile F-4EJ Kai’lere AN/APG-66J pulse-doppler radar, yeni görev bilgisayarı, Kaiser Heads-Up Display, AN/APZ-79 IFF, LN-39 INS ve J/APR-6 RWR sistemleri takılmıştır.

11 adet RF-4E’de bu programa dahil edilip RF-4E Kai standartına çıkarılmıştır. Yeni AN/APQ-172 radarı, J/APR-5 RWR ve LN-39 INS takılmıştır. Kai modernizasyonuna girmeyen 17 F-4EJ uçağı keşif amaçlı kullanılmak üzere seçilmiş ve RF-4EJ olarak isimlendirilmiştir. RF-4EJ’ler keşif görevleri için gövde altında LOROP (KS-146B kamerası taşır), TAC (KS-135A ve KS-95B kameraları veya D-500UR IR kamera taşır) ve TACER (ELINT amaçlı) podları taşıyabilmekteler.

Mısır Hava Kuvvetleri:

17 Eylül‎ ‎1978 tarihinde İsrail ile Mısır arasında imzalanan Camp David anlaşmasından sonra Mısır Amerika’dan ekonomik yardımlar almaya başladı. Anlaşmadan sonra önceleri Mısır Hava Kuvvetleri’nde bulunan Sovyet menşeili uçak ve sistemlerin yanına Amerikan ve Batı yapımı uçaklar girmeye başladı.

Mısır Hava Kuvvetleri 1979 yılında Peace Pharaoh programı kapsamında Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’ne bağlı 35 adet F-4E Phantom II ’yi ikinci el alır. F-4E’lerin yanında bir miktar Sparrow,Sidewinder ve Maverick füzeleri alır. Program kapsamında 594 milyon dolar ödeme yapılır ve Mısır Hava Kuvvetleri envanterinden bir miktar Mig-21 ve Mig-23 incelenmek üzere Amerika’ya götürülür. Fakat Mısır Hava Kuvvetleri F-4 Phantom ‘larden pek memnun olmaz. Çünkü Sovyet menşeili uçaklara alışık olan Mısırlı personeller F-4’lerin harbe hazır tutmakta oldukça zorlanmıştır. Hatta bir ara F-4 Phantom ‘ların Türkiye’ye satılması düşünüldü. Fakat yeni eğitim programları ve Amerikan desteğiyle uçaklar idame ettirilmeye çalışıldı. 1988 yılında Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nden 7 adet uçak daha alındı.

Mısır İç Savaşından sonra uçaklar sessizce hizmetten çıkarıldılar.

Yunan Hava Kuvvetleri:

Amerikadan “Peace Icarus” programı altında toplamda 121 F/RF-4E alınmıştır. Yunan Hava Kuvvetleri ilk uçaklarını Mart 1974’te teslim almıştır.

Almanya’nın F-4’lerine uyguladığı ICE(Improved Combat Effiency) modernizasyonunun başarısını gören Yunanistan 11 Ağustos 1997 tarihinde Alman Dasa firması ve Yunan Havacılık Uzay Sanayi firması arasında ICE modernizasyonuna benzer  bir modernizasyon paketi olan “Peace Icarus 2000” projesi imzalandı. 34 adet F-4E ve 12 adet RF-4E bu modernizasyona tabi tutuldu.  Modernizasyona tabi tutulan ile F-4E’lere AN/APG-65 radarı, GEC-Marconi HUD, GPS/INS ve kokpite MFD’ler, Aim-120 Amraam atabilme kapasitesi gibi özellikler eklenmiştir. Modernizasyon sonrası uçaklar F-4E AUP (Avionics Upgrade Program) olarak adlandırılmıştır.

Yunan Hava Kuvvetleri 5 Mayıs 2017’de halka açık bir törenle resmi olarak RF-4E’leri emekli etmiştir. 20 civarı F-4E AUP ise hala hizmettedir.

F-4 Phantom ‘un Türkiye Macerası hakkındaki yazıya buradan ulaşabilirsiniz